1974'de Etiyopya'da Yapılan Sosyalist Devrim: Modernleşme Çabalarının ve Sömürge Mirasının Etkileri

20. yüzyılın ortalarında Afrika kıtasını saran bağımsızlık hareketleri ve toplumsal değişim fırtınası, Etiyopya’yı da etkisi altına aldı. 1974 yılında yaşanan sosyalist devrim, sadece Etiyopya tarihinin akışını değiştirecek bir olay değildi aynı zamanda bölgedeki diğer ülkeleri de derinden etkileyecekti. Bu devrimin altında yatan sebepler karmaşıktı ve yüzyıllar öncesine dayanan tarihsel süreçlerle iç içe geçmişti.

Etiyopya, uzun yıllar boyunca emperyalist güçlerin sömürgesi olmamıştı; ancak bu durum ülkeyi dış dünyadan izole etmemişti. 19. yüzyılda Avrupa devletlerinin Afrika’yı paylaşma yarışı içinde Etiyopya da bir hedef haline gelmişti. İtalyanların 1895-1896 yılları arasında gerçekleştirdiği işgal girişimi, ülkenin bağımsızlığını tehdit etmiş ve halkın direncini tetiklemişti. Bu dönemde Haile Selassie adında genç ve karizmatik bir lider ortaya çıkmıştı. Selassie, İtalyanları püskürtmeyi başardıktan sonra Etiyopya’nın modernleşmesi için çalıştı.

Selassie döneminde ülkede eğitim ve sağlık sistemleri geliştirildi; ancak bu reformlar yeterince hızlı ve kapsamlı değildi. Toplumdaki sınıf farkları ve ekonomik eşitsizlik derinleşti. Ülkenin büyük kısmı tarımla geçimini sağlıyor, kentlerde ise işsizliğin yükselişi toplumsal huzursuzluğu arttırıyordu.

Selassie’nin monarşik rejimi giderek daha otoriter bir yapıya bürünmeye başlamıştı ve muhalefet sesleri bastırılıyordu. Bu durum, özellikle genç nesil arasında hoşnutsuzluğa yol açtı. Üniversite öğrencileri ve işçiler, toplumsal değişim ve ekonomik eşitlik için daha radikal çözümler arayışına girdiler.

1974 yılında yaşanan kıtlık ve ekonomik kriz, Etiyopya’da sosyal çalkantıların zirveye ulaşmasına yol açtı. Askerler de toplumsal protestolara katılmaya başladı ve sonunda Selassie’nin tahttan indirilip hapsedilmesiyle sonuçlandı.

Bu olaylar sonucunda, Derg adı verilen bir askeri junta iktidarı ele geçirdi. Derg rejimi, Etiyopya’yı komünist ideolojiye göre yeniden yapılandırmayı hedefliyordu. Özel mülkiyet kaldırıldı ve toprak reformu gerçekleştirildi. Eğitim ve sağlık sistemleri genişletildi; ancak bu reformlar da bazı sorunlarla karşılaştı.

Komünist rejimin uyguladığı politikalar, ülkenin ekonomisini olumsuz etkiledi. Tarım üretimi düştü ve kıtlıkların yeniden yaşanmasına yol açıldı. 1983-85 yılları arasında Etiyopya’da meydana gelen büyük çaplı kıtlık, dünya kamuoyunun dikkatini çekti ve yardım çağrılarına cevap verildi.

Derg Rejiminin Uygulamaları ve Sonuçları

Uygulama	Açıklama	Sonuçlar
Toprak reformu	Özel mülkiyet kaldırıldı ve topraklar köylülere dağıtıldı.	Kısa vadede tarım üretimini arttırdı, ancak uzun vadede verimlilik düştü.
Sosyalist ekonomi modeli	Devlet kontrolünde planlı ekonomi uygulandı.	Ekonomi durgunluğuna ve kıtlığa yol açtı.
Eğitim ve sağlık hizmetlerinde yatırım	Ücretsiz eğitim ve sağlık hizmeti sunuldu.	Sağlık hizmetlerine erişim arttı; ancak eğitim kalitesi düştü.

Derg rejimi, komünist ideolojisinin yanı sıra otoriter bir yönetim tarzını da benimsedi. Muhalefet acımasızca bastırıldı ve ülkede insan hakları ihlalleri yaygınlaştı. 1974-1991 yılları arasında Etiyopya’da yaşanan siyasi şiddet ve iç savaş, yüz binlerce insanın ölümüne yol açtı.

1991 yılında, Etiyopya Halk Kurtuluş Cephesi (EPRDF) liderliğindeki bir isyan hareketi Derg rejimini devirdi ve ülkeye demokratik bir geçiş başlatıldı. Ancak bu süreç kolay olmadı ve Etiyopya günümüzde hala siyasi ve ekonomik sorunlarla boğuşuyor.

1974 yılındaki sosyalist devrim, Etiyopya tarihinde derin izler bıraktı. Modernleşme çabaları, sömürge mirasının etkisi ve toplumsal eşitsizlik gibi karmaşık faktörlerin bir araya gelmesiyle bu devrim gerçekleşti. Devrimin sonuçları ise hem olumlu hem de olumsuz yönleriyle ülkenin bugünkü durumunu şekillendirdi.